KUMLAMA S�STEMLER�

�ekil 1. Bas�n�l� Kumlama D�zene�i

A-Bu d�zene�in en ba��nda bulunan ve en �ok kullan�lan bas�n�l� ak��kan olarak kullan�lan atmosferik hava ve bu havay� bas�n�land�rmada kullan�lan hava kompres�rleri bulunmaktad�r. Kompres�rler bas�n�l� hava �retmek amac�yla kullan�lmaktad�r. Kumlama yada raspa i�leminde yo�un miktarda bas�n�l� hava kullan�ld���ndan, kompres�r se�imi �ok b�y�k �nem arz etmektedir. Kompres�rleri genel olarak pistonlu ve vidal� kompres�rler �eklinde ikiye ay�rmak m�mk�nd�r. Vidal� kompres�rler, birbiri ile i� i�e ge�mi� olan iki vidan�n d�nd�r�lmesi suretiyle hava �retirler. Pistonlu kompres�rler ise kay�� ile pistonlara ba�l� olan bir elektrik motorunun pistonlar� yukar� a�a�� hareket ettirtmesi suretiyle hava �retmektedirler. Genellikle y�ksek bas�n� gerektiren ve hava t�ketim miktar� y�ksek olan kumlama i�lemlerinde vidal� kompres�rler tercih edilmektedir. Kumlama yada raspa i�leminde sarfedilen hava miktarlar� ve ihtiya� duyulan kompres�rlerle ilgili l�tfen yaz�n�n devam�ndaki kompres�r se�imi b�l�m�n� okuyunuz.

B-Standart bir kumlama yada raspa d�zene�inde bulunan ve kompres�rden sonra gelen ekipman ise bas�n�l� hava tanklar�d�r. Kompres�rlerin �rettikleri bas�n�l� hava, kumlama kazan�na gitmeden �nce bir tank i�ine depolanmaktad�r. Bas�n�l� havay� depolayan hava tank� kompres�r�n dinlenmesine yard�mc� oldu�u gibi kumlaman�n ba�lang�c� ile sonu aras�nda s�rekli ayn� debide havan�n elde edilmesine olanak tan�maktad�r. Bu hava tanklar� bas�nca dayan�kl� olup mutlaka bas�n� testlerinden ge�irilmi� ve sertifikaland�r�lm�� olmas� gerekmektedir.

C-D�zene�imizde bas�n�l� hava tank�ndan sonra bas�n�l� hava kurutucular gelmektedir. Havada bulunan nem y�ksek bas�nca maruz kald��� zaman yo�u�maktad�r. Yo�u�an bu nem, su damlac�klar� �eklinde bas�n�l� hava ile ta��narak, sarf malzemesine kar���r. Ba�lay�c� etkisi nedeniyle sarf malzeme taneciklerini topakla�t�ran ve bu topakla�ma nedeniylede kesik kesik kum p�sk�rt�lmesine neden olan bu nemi, havan�n i�erisinden uzakla�t�rmak i�in, hava kurutucular� kullan�lmaktad�r. Ayr�ca y�ksek nem i�eren sarf malzemeleri, kumlan�lan y�zeyin �ok k�sa s�rede oksitlenmesine de neden olmaktad�r. Temel �al��ma prensibi olarak, i�erisinden ge�en havay� so�utup, havan�n i�indeki nemi yo�u�turarak �i�le�me sa�layan bu kurutucular olmaks�z�n verimli bir kumlama yada raspa yap�lmas� �ok zordur.

D-D�zene�imizdeki s�radaki kumlama yada raspa ekipman� ise bas�n�l� kumlama kazan� d�r. Bas�n�l� kumlama yada raspa i�leminde kullan�lan portatif kumlama kazanlar� , �ncelikle bas�n�l� bir kapt�r. Bu sebeple imalat� fazladan dikkat ve �zen gerektirir. Y�zeye p�sk�rt�lecek olan sarf malzemeleri bu hazneye yerle�tirilirler. Bas�n�l� hava bu kazanlar�n �nce i�ine dolarak kazan�n kum y�kleme deli�ini kapatan tapay� yukar�ya do�ru hareket ettirir. Tapa kapand�ktan sonra kendine ��k�� yolu arayan bas�n�l� hava kazan�n alt k�sm�nda bulunan vanan�n ��k���na y�nelir. Buradaki vanan�n as�l g�revi uygun hava ve kum kar���m�n� sa�lamakt�r. Kazan�n kumlama bas�nc�na dayan�kl� olmas� �artt�r. Aksi taktirde patlama meydana gelebilir. Kazan s�rekli bas�n� y�klenmesi ve bo�alt�lmas�na maruz kalmaktad�r. Buda kazanda yorulma etkisi meydana getirmektedir. Bas�nca dayan�kl� imal edilen kumlama kazanlar� n�n i� hacimlerinin b�y�k olmas� kumlama i�leminin s�reklili�i a��s�ndan b�y�k avantajd�r. K���k hacimli kumlama kazanlar�nda i�lem s�resince s�kl�kla durmak ve kazan� tekrar kum doldurmak gerekmektedir. Bas�n�l� hava iti�li kumlama sisteminde kumun sisteme dahil edilebilmesi i�in mutlaka sistemin durdurulmas� gerekmektedir. Bu nedenle m�mk�n olan en uzun periyotla sistemin durdurulmas� i�in kum haznesinin m�mk�n oldu�u kadar b�y�k tutulmas� gerekmektedir. Bas�n�l� kumlama i�lemi yada raspa i�leminde y�zeyde istenilen etkiyi yaratmak i�in y�zeye ortalama 6-8 bar bas�n�ta , dakikada 3-4 metrek�p hava ve a��nd�r�c� p�sk�rt�lmektedir. Bu i�lem esnas�nda p�sk�rt�len havaya a��nd�r�c� kar��t�r�lmas�n� ise bas�n�l� kumlama kazan� sa�lamaktad�r. Bas�n�l� kumlama kazan� n�n kum haznesine konulan a��nd�r�c� , bas�n�l� kab�n alt�nda bulunan vanaya akar. Bu vanaya ayr� ayr� giren a��nd�r�c� ve bas�n�l� hava kar��m�� olarak kumlama hortumuna girer. Kumlama hortumundan h�zl� bir �ekilde ilerleyen bu kar���m ortalama 6-8 mm i� �ap� olan kumlama nozuluna gelince s�k���r ve nozuldan d��ar�ya �iddetli bir �ekilde p�sk�r�r. Bu kar���m y�zeye ula�t���nda �arpt��� noktada �ok h�zl� ve etkili bir temizlik yapar. Kumlanm�� y�zeyin �eklini belirleyen eleman ise bas�n�l� kumlama kazan� na doldurularak buradan p�sk�rt�len sarf malzemesidir. Sarf malzemelerini �ekil itibariyle k�resel ve k��eli olarak ikiye ay�rmak m�mk�nd�r. Kumlamada kullan�lan sarf malzemeleri hakk�nda bilgi almak i�in �r�nler sayfam�zdaki kumlama malzemeleri b�l�m�ne l�tfen bir g�z at�n�z. K��eli taneciklerin olu�turdu�u sarf malzemelerine grit ad� verilmektedir. (�rnegin �elik grit, cam griti, dere kumu, al�minyum oksitler vb.) Bu malzemeler daha �ok kaplama i�lemleri �ncesinde y�zeyin p�r�zlendirilmesi amac�yla p�sk�rt�l�rler. K��eli malzemelerin �arpmasi ile p�r�zlenen y�zey sonradan uygulanacak kaplay�c� eleman�n y�zeye daha iyi tutunmas�na olanak sa�lar. K��eli malzemeler kullan�l�rken dikkat edilmesi gereken birka� �nemli nokta �ok iyi bilinmelidir. �ncelikle bu tip y�prat�c� malzemeler ayn� b�lgeye uzun s�re uyguland�klar� taktirde malzemenin toleranslarinda de�i�ikli�e neden olurlar. Bunun nedeni, y�zeye �arpan taneciklerin k��eli yap�s�ndan dolay� kesme etkisi yapmalar�d�r. Y�zeyden �ok k���k par�alar kopararak p�r�zlendirme yapt���ndan dolay� bu i�lem s�ras�nda ayn� b�lge �zerinde gere�inden fazla uygulama yap�lmasindan ka��n�lmal�d�r. Di�er bir �nemli konu ise se�ilen sarf malzemesinin boyutlar�d�r. Daha sonradan uygulanacak olan kaplay�c� elemanlar genelde �ok pahal� kaplama elemanlar� oldu�undan, y�zeyin gere�inden fazla derinlikte p�r�zlendirilmesi kaplay�c� eleman�n t�ketimini artt�rmaktad�r. Bu da maliyetleri olumsuz y�nde etkilemektedir. K�resel malzemelerle kumlanan y�zey ise, k��eli malzemelerle kumlanan y�zeyden olduk�a farkl�d�r. K�resel sarf malzemeleri daha �ok sonland�rma amac�yla kullan�lmaktad�r ve kumlama i�leminden sonra �r�n baska bir i�leme sokulmadan sat��a sunulmaktad�r. K�resel malzemelerle yap�lan kumlaman�n amac� ise, �retim s�ras�nda �r�n y�zeyinde olusan izleri ve lekeleri ortadan kald�rmak ve �r�n y�zeyine homojen bir g�r�n�m vermektir. Daha sonradan bir boyama veya kaplama islemi uygulanmayacaksa, y�zeylerin parlak olabilmesi ve kir tutmamas� i�in mutlaka kumlama isleminin k�resel �ekilli sarf malzemeleri ile yap�lmas� gerekmektedir. Sarf malzemesinin taneciklerinin �ekilleri e�er k��eli olursa y�zeye �arpt�klar�nda derin yar�klar olu�turacakt�r. Bu derin yar�klar �����n yo�un miktarda k�r�lmas�na ve do�al olarak y�zeyin mat g�r�nmesine neden olacakt�r. Ayr�ca olu�an bu derin yar�klara �e�itli kirlilikler yerle�ecek ve kimyasal malzeme kullanmaks�z�n temizlenmesi m�mk�n olmayacakt�r. Bas�n�l� hava emi�li ve iti�li kumlama sistemi, d���k yo�unluklu sarf malzemelerin ivmelendirilebilmesi i�in daha uygundur. Bunun nedeni ise d���k boyutlu ve yo�unluklu partik�llerin hava yard�m�yla daha kolay ta��nmas�d�r. Sarf malzemesinin taneciklerinin a��rl���n�n artmas�yla birlikte, bunlar� ta��yacak ve ivmelendirecek havan�nda daha y�ksek debiye sahip olmas� gerekmektedir.

E- Kumlama yada raspa i�leminde �nemli rol oynayan di�er bir eleman ise kum p�sk�rtme memesidir. ( Nozul ) Kumun ��k�� yerinde yani kumlama hortumunun en u� noktas�nda bulunan ve yo�un s�rt�nmeye maruz kalan bu ekipman�n mutlaka a��nmaya dayan�kl� bir malzemeden �retilmi� olmas� gerekmektedir. Kumlama yada raspa nozullar�n�n �aplar�ndaki de�i�im i�erisinden ge�en havan�n debisini belirler. �apta meydana gelen bir kat a��nma hava t�ketimini tam d�rt kat artt�rmaktad�r. Bu art�� maliyetleri olumsuz y�nde etkiler. Ayr�ca bu artis kumlama i�lemi s�ras�nda k�sa zamanda meydana geldi�i taktirde kumlanan y�zeyin dengesiz kumlanmas�na neden olur, bu da dalgal� bir �r�n y�zeyi anlam�na gelmektedir.Hava ve kum sarfiyat�n� belirleyen en �nemli ekipman kum p�sk�rtme memeleridir (nozullar). Kumla hava s�k��t�r�larak belirli b�y�kl�kteki deliklerden ge�meye zorlan�rlar. Bu s�k��madan dolay� hava ile ta��nan kum yan �eperlere s�rt�nerek a��nmaya neden olur. A��nma nozul �ap�n�n en k���k de�erlere d��t��� yerde maksimumdur. S�rt�nmeden dolay� olu�an a��nmayla, zamanla nozul �aplar� geni�lemektedir. Nozul �aplar�nda olu�an bu geni�leme, hava sarfiyat�n� h�zl� bir �ekilde artt�r�r ve bir s�re sonra nozuldan ��kan havan�n bas�nc� d��meye ba�lar. Yap�lan kumlama i�leminde verim al�nabilmesi i�in �zellikle p�sk�rt�len havan�n bas�nc�n�n belirli bas�n� aral���nda sabit tutulmas� gerekmektedir. Aksi taktirde y�zeye p�sk�rt�len sarf malzemesinin etkisi de�i�ken olacak ve elde edilen y�zeyde dalgalanmalar meydana gelecektir.Yukar�da a��klanan nedenlerden dolay� kumlama i�leminde kullan�lacak nozullar�n a��nmaya son derece dayan�kl� malzemelerde yap�lmas� gerekmektedir. Bu malzemeler genellikle sinterlenmi� metal karb�rlerdir. A��nmaya en dayan�kl� malzemelerin ba��nda B3C (bor karb�r) malzemesi gelmektedir. Bu malzemeden yap�lm�� nozullar�n a��nma �m�rleri di�er nozullara g�re �ok daha y�ksektir. �rne�in cam k�recik sarf malzemesi kullan�larak yap�lan kumlamalarda Bor karb�r nozullar�n 1500 saatten daha fazla �al��ma �m�rleri bulunmaktad�r. Kumlama ve Raspa i�lemi ile ilgili ��renmek istedi�iniz ve arad���n�z herseyi firmam�zda bulabilirsiniz!!!

Vakumlu Kumlama Nedir?

Kumlamada Kompres�r Se�imi

Tablo 1.Bas�n�l� Sistemdeki Kumlama Nozullar�n�n Hava T�ketimi (lt/dak)

Tablo 2.Vakumlu Sistemindeki Kumlama Nozullar�n�n Hava T�ketimleri (lt/dak)